-
1 холыклы
прил.1) с определённым хара́ктером, нра́вом; име́ющий (какой-л.) хара́ктер, нрававыр холыклы — с тяжёлым хара́ктером
кызу холыклы — со вспы́льчивым хара́ктером
каты холыклы — с круты́м нра́вом
киң холыклы кеше — челове́к с широ́кой нату́рой
2) разг. с хоро́шим (лёгким) хара́ктером (нра́вом)ул бик холыклы кеше — у него́ хоро́ший (лёгкий) хара́ктер
-
2 бала
1. сущ.1)а) дитя́, ребёнок, малы́ш; см. тж. сабый••балага куш та, үзең йөгер — посл. дай поруче́ние ребёнку, а бе́гай сам ( о недостаточно развитом чувстве ответственности у детей)
бала бала инде ул — погов. ребёнок есть ребёнок
б) детёныш ( диких животных), птене́ц ( ряда диких птиц)••бүре баласын бүреккә салсаң да, урманга карар — посл. е́сли да́же волчо́нка положи́ть в ша́пку (так, что он ничего не увидит), всё равно́ бу́дет смотре́ть в сто́рону ле́са
карга да үз баласына аппагым дияр, керпе дә үз баласына йомшагым дияр — посл. и воро́на называ́ет свои́х птенцо́в бе́ленькими, и ёж счита́ет свои́х ежа́т гла́денькими
в) младе́нец; см. тж. бәби, нарасыйбала имезү — корми́ть ребёнка гру́дью
бала тирбәтү — ука́чивать, баю́кать ( дитя)
••асыл ир күңелендә йөгәне белән ат ятaр, асыл хатын күңелендә бишеге белән бала ятaр — посл. (букв. у настоя́щего мужчи́ны в мы́слях - конь с недоу́здком, у настоя́щей же́нщины в мы́слях - ребёнок с колыбе́лью)
еламаган балага имчәк бирмиләр — посл. дитя́ не пла́чет - мать не разуме́ет
2) сын и́ли дочь; ча́до, о́тпрыск, пото́мство, пито́мец••бала балдан татлы — посл. сла́док мёд, дитя́ сла́ще
бала тез өстендә сөйдерә, тездән төшкәч көйдерә — посл. ча́до на коле́нях к се́рдцу льнёт, а сойдёт с коле́н - ду́шу жжёт
ана күңеле балада, бала күңеле далада — посл. мы́сли ма́тери о ребёнке, а тот ду́мает о сте́пи (т. е. стремится повидать мир)
хатын алмак бер бәла - аннан туа бер бала, ул баладан туа мең бәла — посл. (букв. жени́ться - одна́ беда́, поя́вится пото́мство - от него́ ты́сячи бед)
3) молодо́й челове́к, ю́ноша и́ли де́вушка ( пока они сами не имеют детей), юне́ц, дети́нааталардан калган, ай, яшь бала күкрәк көче белән мал таба — ( песня) ю́ноша, оста́вшись без отца́, гру́дью (т. е. тяжёлым трудом) добыва́ет себе́ сре́дства на жизнь
4) перен. пито́мец, сын, дитя́ (представитель своей среды, класса, нации, страны и т. п.)замана баласы — дитя́ вре́мени, представи́тель своего́ вре́мени
табигать баласы — дитя́ приро́ды
5) в притяж. ф.; 1 л.; ед. ч. балам дитя́ моё, ди́тятко, дитя́; разг. до́ченька, сыно́к (слово обращения к детям и к тем, кто намного моложе говорящего)••балам, тары татлыдыр - тир түккәчтен белерсең; балам, балан баллыдыр - бил бөккәчтен белерсең — посл. дитя́ моё, зерновы́е сла́дки: прольёшь пот, обраба́тывая по́ле - узнае́шь; дитя́ моё, кали́на сладка́ как мёд, потру́дишься ( собирая её) - узна́ешь
6) мн. балалар де́ти, детвора́, ребя́та || де́тскийбалалар бакчасы — де́тский сад
балалар киеме — де́тская оде́жда
балалар әдәбияты — де́тская литерату́ра
балалар язучысы — де́тский писа́тель
7) в знач. нареч. баладан с де́тства, с де́тских летбаладан эшләп үсү — рабо́тать с де́тских лет
2. прил.; редкомин аны баладан — беләм я его́ зна́ю с де́тских лет
1) малоле́тний, недозре́лыйкеше — малоле́тний в знач. сущ.
••кошның авызы зур булыр — посл. у малоле́тней пти́цы ( у птенца) рот широ́к
2) де́тский; ребя́ческий; инфати́льныйбала күңел — де́тская душа́
бала хыяллар — ребя́ческие мечты́
•бала җанлы — лю́бящий дете́й
бала җанлылык — чадолю́бие, любо́вь к де́тям
бала холыклы (бала холкы чыгып бетмәгән) — с ребя́чливым, ребя́ческим хара́ктером ( непостоянный или капризный)
бала хөкемендә — на права́х ребёнка, кото́рого на́до счита́ть ребёнком (хотя он в действительности может быть и взрослым, например, душевнобольной или престарелый)
баладан калу — потеря́ть спосо́бность рожа́ть; см. тж. ырудан калу
баладан котылу — разреши́ться от бре́мени, благополу́чно, роди́ть
баладан савыгу (баладан терелү; баладан сәламәтләнү) — опра́виться, вы́здороветь || оправле́ние, выздоровле́ние по́сле ро́дов
баладан үлү — умира́ть, умере́ть || смерть во вре́мя и́ли всле́дствие ро́дов
бала чебеш — о́чень нео́пытный, незре́лый челове́к
- бала анасыбалалар әкияте — де́тская ска́зка, примити́вная и́ли гру́бая ложь
- бала асрау
- бала атасы
- бала елга
- бала итәк
- бала йон
- бала каз үрдәк
- бала каз
- бала караучы
- бала кешесе
- бала кеше
- бала китерү
- бала корт
- бала кош
- бала кычыткан
- бала мамык
- бала очыру
- бала суган
- бала суганча
- бала табу
- бала табу йорты
- бала табучы хатын
- бала төшертү
- бала төшерү
- бала умарта
- бала күч
- бала урыны
- бала чак
- бала вакыт
- бала чүбе
- бала чүпрәге
- бала чыгару
- балалар бүлмәсе
- бала лар хезмәте
- баланың баласы
- бала булу
- балага калу
- балага узу -
3 басынкы
1. прил.1)а) споко́йный, не крикли́вый; степе́нныйбасынкы кеше — споко́йный, степе́нный челове́к
ул басынкы холыклы иде — он был споко́йного нра́ва
б) споко́йный, ти́хийбасынкы тавыш — споко́йный го́лос
2) печа́льный, споко́йно-мино́рный ( о музыке)2. нареч.басынкы моң — споко́йно-мино́рная мело́дия
1) споко́йно; степе́ннобасынкы сөйләшә — говори́т споко́йно, степе́нно
2) печа́льно; пода́вленнобик басынкы кылана — ведёт себя́ о́чень пода́вленно
-
4 йомшак
I 1. прил.1)а) в разн. знач. мя́гкий (пух, воск, металл, климат, приговор)кыш бик йомшак килде — зима́ вы́далась о́чень мя́гкая
куллары йомшак кына — ру́чки мя́гонькие
йомшак су — мя́гкая вода́
йомшак җәза — мя́гкое наказа́ние
б) мя́гкий, ры́хлыййомшак туфрак — ры́хлая по́чва
йомшак кар — мя́гкий снег
2) мя́гкий, не́жный, до́брый, ла́сковый (голос, обращение, взгляд)җырчының тавышы йомшак, матур — го́лос певца́ не́жный, краси́вый
3) мя́гкий, ти́хиййомшак адымнар — мя́гкие шаги́
йомшак шаку ишетелде — разда́лся ти́хий стук
4) в разн. знач. сла́бый, плохо́й (слух, свет, огонь, руководитель, учение, доклад и т. п.)йомшак тәнкыйть — сла́бая кри́тика
йомшак хуҗалык — сла́бое хозя́йство
йомшак тәртип — сла́бая дисципли́на
5) перен. сла́бый, безво́льный, дря́блыййомшак кеше — безво́льный челове́к
йомшак холык — сла́бый хара́ктер
6) перен. сла́бый, некре́пкиййомшак тәмәке — некре́пкий таба́к
2. нареч.йомшак эремә — сла́бый раство́р
1) мя́гко, приве́тливо, ла́сковойомшак мөгамәлә итү — обраща́ться мя́гко
йомшак сөйләшә — разгова́ривает ла́сково
2) сла́бо, пло́хотәртип йомшак куелган — дисципли́на поста́влена пло́хо
дәрескә йомшак әзерләнгән — подгото́вился к уро́кам сла́бо
3) мя́гко, ти́хо, пла́вно ( о движениях)йомшак хәрәкәтләнә — дви́гается пла́вно
4) обычно с частицей кына слегка́йомшак кына ишеккә шаку — слегка́ постуча́ть в дверь
йомшак кына кулын кысу — слегка́ пожа́ть ру́ку
•- йомшак аланчы
- йомшак аңкау
- йомшак вагон
- йомшак гөләп
- йомшак йогырт
- йомшак коңгызлар
- йомшак күн
- йомшак масса
- йомшак тартыклар••йомшак авыз — мя́мля; см. тж. мәми авыз
йомшак алтын — мя́гкое зо́лото
йомшак баш — тупи́ца; ду́рень, дурале́й (прост.)
йомшак җәеп (түшәп, тотып) катыга утырту (яткыру) — мя́гко сте́лит, да жёстко спать
йомшак җиреннән (урыныннан) тоту — найти́ уязви́мое ме́сто, наступи́ть на люби́мую мозо́ль
йомшак итеп (кына итеп) әйткәндә — мя́гко говоря́; что́бы не сказа́ть бо́льше
йомшак күңеллелек — серде́чность, незлоби́вость
йомшак күңеллеләнү — добре́ть
йомшак муен — мя́мля, мягкоте́лый челове́к
йомшак телле (сүзле) — сладкоречи́вый
- йомшак җирйомшак характерлы — мягкоте́лый, малоду́шный
- йомшак урын
- йомшак куллылык
- йомшак күңелле
- йомшак як II сущ.1) диал. кала́ч, мя́гкий пшени́чный хлеб2) в притяж. ф. йомшагыа) мя́котьбот йомшагы — мя́коть бедра́
җимеш йомшакклары — мя́коть плодо́в
б) мя́кишкәгазьне ипи йомшагы белән ябыштыру — прикле́ить бума́гу хле́бным мя́кишем
-
5 кызык
1. прил.1)а) интере́сный, увлека́тельный, занима́тельныйкызык вакыйга — занима́тельное собы́тие
кызык сәфәр — занима́тельное путеше́ствие
б) привлека́тельный, заня́тныйкызык әйбер — заня́тная вещь
2) смешно́й, заба́вный, поте́шныйкызык сүз — поте́шное сло́во
кызык эш — смешно́е де́ло
3) неодобр. своеобра́зный, оригина́льный; стра́нныйкызык холыклы — со своеобра́зным, стра́нным хара́ктером
2. нареч.кызык кеше — оригина́льный челове́к
1) заба́вно, смешно́бик кызык сөйли — говори́т о́чень заба́вно
2) неодобр. своеобра́зно, оригина́льно; стра́нно3. сущ.кызык кына кылана ул — страннова́то ведёт он себя́
1) (весь) интере́с; привлека́тельность; занима́тельностьбәйрәмнең кызыгы гарәфәсендә — (посл.) весь интере́с пра́здника - накану́не его́
2) поте́ха, заба́ва; привлека́тельная и́ли заба́вная вещь•- кызыгын китәрү
- кызыгын качыру
- кызыгын югалту
- кызыгын җую
- кызык итеп
- кызык итү
- кызык күрсәтү
- кызык кына
- кызык мени
- кызык түгел
- кызык булмый
- кызык булмас -
6 тыныч
1. прил.1)а) споко́йный, уравнове́шенный, ро́вный ( о характере человека)тыныч кеше — споко́йный челове́к
тыныч холыклы — со споко́йным нра́вом
б) споко́йный, выража́ющий споко́йствиетыныч тавыш — споко́йный го́лос
тыныч йөз — споко́йное лицо́
тыныч адымнар — споко́йные шаги́
тыныч тон — споко́йный тон
2) споко́йный, ми́рныйтыныч картлык — споко́йная ста́рость
3) см. тымызыктыныч көн — споко́йный, ти́хий день
2. нареч.тыныч төн — ти́хая ночь
1) споко́йно, уравнове́шеннотыныч яшәү — споко́йно жить
тыныч сөйли — говори́т споко́йно
бу турыда ничек тыныч яза аласың? — как ты об э́том мо́жешь писа́ть споко́йно?
2) споко́йно, ми́рно; ро́внотыныч йоклау — споко́йно спать
•- тыныч булыгыз
- тыныч йокы
- тыныч карау
- тыныч кую
- тыныч калдыру
- тыныч яткыру
- тыныч яшәтү
- тыныч күңел белән
- тыныч мөгамәлә
- тыныч ният
- тыныч шартлар
- тыныч шартларда••3. сущ.; диал.споко́йствие; мир, ми́рное вре́мябез тынычта аттан артык эшлибез — в ми́рное вре́мя мы тру́димся бо́льше ло́шади
См. также в других словарях:
ишәк — 1. Атлар токымыннан булган, гадәттә соры төстәге, зур авызлы, озын колаклы, кечерәк гәүдәле, аркасына йөк салып ташу өчен асрала торган хайван 2. күч. Аңгыра, ахмак, булдыксыз кеше тур. 3. күч. Кире, үҗәт, авыр холыклы кеше тур.. ИШӘК КОЛАГЫ –… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
очкалак — 1. сир. Эш урынын бик еш алыштыра торган кеше 2. Тик тормас, шаян холыклы кеше тур. 3. Ал һәм арт аяклары арасында ярысы булган, буй буй тиреле җәнлек; рус. Летяга … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әшәке — с. 1. Начар, ямьсез әшәке кием. Ямьсез, шыксыз (йөз, кыяфәт тур.). Сасы, бик начар әллә ниткән әшәке ис бар 2. Явыз, түбән; нәфрәт уята торган; усал, бик начар холыклы (кеше һәм хайван тур.) әшәке җанлы куркак бәндә 3. Начар, тупас, сүгенүле… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тип — I. диал. Зур түгәрәк агач яки сөяк кысага тарттырылган күннән гыйб. музыка коралы – бер мембраналы барабан, зур төңгер. II. ТИП – 1. Бериш әйбер яки күренешләрнең үрнәге, өлгесе, вәкиле булып каралган әйбер яки күренеш; төр, төрчә. Марка, модель… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ырдык-шырдык — 1. с. Җилкуар холыклы (кеше тур) 2. рәв. Әледән әле, кирәксә кирәкмәсә дә, юк барны гел ырык шырык, сүзгә кысылып утырды. ЫРДЫКНЫКЫ ШЫРДЫККА – Җиңел юл белән табылган нәрсәнең әрәм шәрәм булып бик тиз юкка чыгуы турында … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ырык-шырык — 1. с. Җилкуар холыклы (кеше тур) 2. рәв. Әледән әле, кирәксә кирәкмәсә дә, юк барны гел ырык шырык, сүзгә кысылып утырды. ЫРДЫКНЫКЫ ШЫРДЫККА – Җиңел юл белән табылган нәрсәнең әрәм шәрәм булып бик тиз юкка чыгуы турында … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әйбәт — с. 1. Уңай сыйфатларга яки кирәкле үзенчәлекләргә ия булган; яхшы, киресе: начар. Һава, көннең торышы тур. Рухи халәт тур. кәефе әйбәт. Бөтен, файдаланырга яраклы. рәв. Җиренә җиткереп, яхшы итеп бик әйбәт сыйладылар 2. Югары сыйфатлы; затлы… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җилкуар — 1. Төпле фикере, эше булмаган, һәрнәрсәгә җиңел өстән генә караучы кеше 2. Җиңел холыклы, җилбәзәк кеше тур … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җилбәзәк — I. с. 1. Җиңел, җил кебек җитез хәрәкәтләнүчән яки җил белән оча торган әйбер тур. җ. күлмәк җ. куян. җил тәэсиренә бирелә торган җ. усак 2. күч. Җиңел холыклы, һәрнәрсәгә дә җиңел, өстән генә карый торган (кеше тур.) җ. хатын. Очынып тора торган … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
суык — (СУЫКЛАНУ) (СУЫКЛАТУ) (СУЫКЛЫК) – с. 1. Чагыштырмача түбән температуралы суык көн, суык бүлмә 2. Кайнарлыгы яки җылылыгы беткән, суынган (аш су тур.) 3. күч. Кырыс холыклы, артык рәсми, ягымсыз 4. Җылылык чыгармый яки җылылык чыганагы була алмый… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
усал — с. 1. Кырыс, мәрхәмәтсез, рәхимсез; явыз 2. Үч алу, дошманлык хисләре белән сугарылган. Ачу, кырыслык белдергән; кискен күч. Үткен, чәнечкеле сүз тур. 2. Чукый, тешләшә, тибешә торган (кошлар, хайваннар тур.) 4. Шук; начар холыклы (балалар тур.)… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
